آیا گرانی‌ها به دلار ربط دارد؟

آیا گرانی‌ها به دلار ربط دارد؟

در روزهای اخیر به جز افزایش نرخ دلار و سکه و خودرو بازار دیگر اجناس مانند حبوبات نیز بالا رفت. اما آیا همه گرانی‌ها به دلار ربط دارد؟

قبل از عید بازار مسکن بر موج افزایش و انتظار بازار سوار بود. املاکی‌ها نیز بر آتش این انتظار می‌دمیدند و قیمت‌ها لحظه‌ای بالاتر می‌رفت. در همان زمان بود که بسیاری به این بازار وارد شدند. رفتاری در روانشناسی اجتماعی مردم ایران که در آن هرچه گران می‌شود با درخواست بیشتر مردم نیز مواجه خواهد شد.

در این میان برخی از اقلام مصرفی داخلی نیز افزایش زیادی داشته است. امروز یک خرید ساده فروشگاهی بین 100 تا 400 هزار تومان هزینه روی دست خانوارها می‌گذارد. هزینه‌ای که برای حداقل درآمد خانوارهایی که هم‌اکنون ماهانه یک میلیون و 850 هزار تومان بسیار گران تمام می‌شود.   

بیشتر بخوانید:

گریز از تله فقر بعد از کرونا

افزایش قیمت ارز در سایه بازارهای موازی

تورم غذایی در کلانشهرها

دی ماه امسال مرکز آمار ایران در گزارشی اعلام کرد تورم برخی اقلام خوراکی مانند گوشت و سبریجات به 70 درصد رسیده است. حال با نگاهی گذرا به قیمت مواد غذایی در مغازه‌ها نشان می‌دهد تورم مواد خوراکی  بیش از 100 درصد افزایش یافته است.

به گفته عباس قبادی دبیر ستاد تنظیم بازار برخی از اقلام غذایی به دلیل افزایش هزینه‌های تولیدکنندگان، افزایش قیمت داشته‌اند. یکی از این هزینه‌ها مرتبط با حمل و نقل و گران شدن بنزین است. هزینه‌های دیگری همچون مواد اولیه، تجهیزات، افزودنی‌ها نیز همگی با قیمت دلار بستگی دارند. البته با توجه به بهره‌مندی تولیدکنندگان موارد اساسی از دلار دولتی و ثابت بودن نسبی قیمت دلار در ماه‌های گذشته بر روی 4200 تومان این عامل نمی‌توانسته است بر روی قیمت اجناس خوراکی تأثیرگذار بوده باشد.

قبادی با اشاره به شرایط حساس اقتصادی گفت «فعلا چاره‌ای نیست. اقتصاد در شرایط بسیار حساسی قرار گرفته و باید کمی صبور بود.»

این روزها گرانی بیشتر از هر زمان دیگری به میوه و سبزیجات رسیده است. بررسی آمار و ارقام مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که فقط طی یک ماه، گوجه فرنگی 35 درصد گران شده است. لیمو ترش کیلویی 95 هزار تومان است. در این روزها تنها ارزانی مربوط به قیمت زنجبیل است که از 110 هزار تومان به 20 هزار تومان رسیده است. در این روزها همچنان میوه‌های نوبرانه از جمله زردآلو  و گوجه سبز قیمت‌های نجومی دارند. زردآلو در مغازه‌ها کیلویی 47 هزار تومان و گوجه سبز هم  کیلویی  24 هزار تومان به فروش می‌رسد.

تورم و دلار

به نظر می رسد مشکل از نبود نظارت است و این اتفاق فقط مربوط به امسال و تاثیر کرونا بر اقتصاد نیست. در واقع ویروس کرونا مشکلات ساختاری اقتصادی ایران را بیش از گذشته عیان کرده است. این مشکل در بازار مسکن نیز بر همین وجه پیدا شده است. اما نوسان دلار چه ربطی به گرانی اجناس داخلی دارد. بسیاری قیمت بنزین 3 هزار تومانی  و افزایش کرایه خمل را به افزایش قیمت میوه و سبزیجات ربط می‌دهند.

در بررسی شاخص‌های تورم و نرخ ارز بر اساس سری‌های زمانی سالانه و ماهانه بر اساس مطالعات گوناگون همگرایی بلندمدت و کوتاه مدتی مشاهده شده است. شدت همگرایی چنان است که قیمت کالاهای واردانی و قیمت عمده فروشی ارتباط زیادی با نرخ ارز دارد. اما از سوی تورم کالاهای وارداتی با ارز آزاد و دولتی تأثیر مستقیمی بر تورم اجناس داخلی می‌گذارد. انتظار بازار که این اجناس وارداتی ایجاد می‌کنند از یک سو و حجم بالای نقدینگی در اقتصاد ایران از سوی دیگر موجب بالا رفتن اجناس داخلی می‌شود.

در نبود نظارت و ساختار معیوب اقتصادی و اجرای آیین‌نامه‌ها و مقررات ارزی بدون برنامه‌ریزی نوسانات ارزی در دست آزمون و خطا سپرده شده‌اند. راهکار چیست؟ افزایش تولید ناخالص ملی. چراکه رشد نقدینگی هر دوره به نسبت زیاد به نقدینگی دوره قبل بستگی دارد. با افزایش تولید ناخالص ملی و جذب نقدینگی در تولید بر اساس مطالعات گوناگون تأثیر منفی بر رشد تورم خواهد گذاشت. در کنار آن نظارم و کنترل عرضه و تقاضا در بازارهای مختلف و جلوگیری از ورود افزایش پول‌های غیرشفاف به بازارهای مختلف. قانون پولشویی در ایران و بانکداری در ایران به اصلاحات ساختاری نیاز دارد.

البته این پرسش همچنان برجاست که در نبود این زیرساخت‌ها مردم تا کجا باید فشار ساختارهای معیوب اقتصادی را بر معیشت خود تحمل کنند؟