نرخ ارز و شاخص قیمت مصرف کننده
با افزایش نرخ ارز در ایران، شاخص قیمت مصرف کننده و سبد هزینه خانوار چه تغییری کرده است؟
نرخ ازر معیاری از ارزش برابری پول یک کشور در مقابل دیگر کشورها است. نوسان این نرخ، موجب تغییر در قیمت نسبی کالاهای داخلی در مقایسه با کالاهای خارجی می‌شود بنابراین یا قدرت خرید شهروندان بهبود می‌یابد و یا کم می‌شود.
بیشتر بخوانید:
انواع نظام‌های ارزی و مزایا و منافع هرکدام
مدیریت ریسک سرمایه با سبد پرتفوی
سامانه نیمایی چیست و چه مزایایی دارد؟
عرضه و تقاضای ارز در ایران
بازار ارز نیز مانند بقیه بازارها، مبتنی بر اصول عرضه و تقاضا است. یعنی انتظار خریداران و عرضه فروشندگان، در یک نقطه تعادلی، تعیین کننده قیمت نهایی است. البته قیمت ارز در ایران تک نرخی نیست و از نظام تعیین نرخ شناوری تبعیت نمی‌کند و برای هر ارز دو قیمت صرافی و بازار غیررسمی وجود دارد. همین اختلاف قیمتی، گاهی بستری مناسب و جذاب برای دلالان و سفته‌بازان می‌شود. تک نرخی شدن ارز اقدامی است که می‌تواند از مفاسد اقتصادی و رانت‌خواری جلوگیری کند. همان هدفی که اقتصاد ایران در نگاه بلندمدت به دنبال آن است.
منابع اصلی عرضه و تقاضای ارز در ایران
دو منبع مهم عرضه ارز در ایران، بانک مرکزی و صادرکنندگان هستند. بانک مرکزی با عرضه ارز تمایل به تثبیت قیمت ارز و کنترل نرخ بهره یا نرخ تورم را دارد و صادرکنندگان تمایل به فروش ارز در بیشترین قیمت را دارند. البته بانک مرکزی با الزام فروش بخشی از ارز صادراتی در سامانه نیما کمک زیادی در به تعادل رساندن این بازار رقابتی کرده است.
در سوی دیگر تقاضای ارز است که در ایران از دو سمت، واردکنندگان و سوداگران است. کنترل واردات کشور با نظارت بر حجم واردات، نحوه تامین واردات، سهم کالاهای سرمایه‌ای در واردات و تشخیص کالاهای اساسی امکان پذیر است. در حالی که تقاضای سوداگری یا احتیاطی با ثابت نگه داشتن قیمت ارز و کنترل نقدینگی است.
همواره بانک مرکزی سعی بر به تعادل رساندن این دو سوی بازار دارد.
شاخص قیمت مصرف کننده
اگر بنا به هر دلیلی تقاضای ارز از عرضه آن بیشتر شود، نوسانات نرخ ارز هم افزایش پیدا می‌کند و بر قیمت کالاهای مصرفی و خدمات خانوارها یا شاخص قیمت مصرف کننده CPI اثر می‌گذارد.
شاخص CPI یا شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی معیار سنجش تعییرات قیمت کالاها و خدماتی است که توسط خانوارهای شهرنشین ایرانی به مصرف می‌رسد. این معیار به عنوان وسیله‌ای برای اندازه‌گیری سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات مورد مصرف خانوارها، یکی از بهترین معیارهای سنجش قدرت خرید پول داخل کشور به شمار می‌رود.
در محاسبه CPI معمولاً یک سال به عنوان سال پایه انتخاب می‌شود و در آن سال بر اساس آمارگیری از خانوارهای نمونه شهری و بر مبنای سبد هزینه خانوار، اهمیت هر یک از کالاها و خدمات که عبارتست از نسبت هزینه آن قلم به کل هزینه خانوار تعیین می‌شود. به این ترتیب میزان تأیر هر یک از کالاها و خدمات نماینده در محاسبه تورم متناسب با اهمیت آنها تعیین می‌شود.
برای نشان دادن این همبستگی نمودار تغییرات قیمت اسمی دلار با شاخص قیمت مصرف کننده با سال پایه 81 و داده های ماهانه تعیین و رسم شد.
بر اساس نمودار مشخص است که با بالا رفتن قیمت اسمی دلار شاخص قیمت مصرف‌کننده بالا رفته است. این به معنای کوچک شدن سبک خانوار و کاهش قدرت برابری خرید نزد خانوارهای ایرانی است.
تهیه و تولید: واحد تحقیق و توسعه صرافی رادین
