چالش‌های آزادسازی سهام عدالت
فروش سهام عدالت در شرایطی صورت می‌گیرد که هنوز روش ارائه آن در بازار سرمایه توسط بانک‌ها شفاف‌سازی نشده است. رشد بیش از 19 برابری ارزش سهام عدالت از زمان ارائه آن در در سال 84 تکانی را به بورس اوراق بهادار وارد خواهد آورد. البته با توجه به روند کاهش شاخص کل بورس شاید ارزش سهام دارندگان این اوراق نیز کاهش یابد.
بیشتر بخوانید:
چگونه متوجه شویم سهام عدالت داریم؟
آزادسازی سهام دالت به معنی آن است که در بورس قابل خرید و فروش هستند. یعنی دارندگان آن سهام می‌توانند تمام یا بخشی از سهام خود را بفروشند و پول نقد حاصل از آن را برداشت کنند.
انتظار ار فروش سهام عدالت چیست؟
نیما نامداری کارشناس اقتصادی فروش سهام آزادسازی سهام عدالت را تصمیم درستی می‌داند که در زمان مناسبی هم اتخاذ شده است. البته اگر این تصمیم به درستی اجرا نشود ممکن است تبعات منفی بیشتری برای کشور به همراه داشته باشد.
به گفته این کارشناس بهتر این بود که «از ابتدا سهام عدالت در قالب یک صندوق قابل معاملهETF طراحی و واحدهای این صندوق به مردم واگذار می‌شد که آزادسازی آن پیچیدگی کمتری داشته باشد.»
ورود سرمایه سهام عدالت و تلاطم بازار سرمایه
بسیاری از دارندگان سهام عدالت می‌خواهند سهام خود را بفروشند و سود آن را صرف دغدغه‌های روزمره خود کنند. چنین اتفاقی منجر به تلاطم جدی بازار سرمایه خواهد شد. چراکه 40 درصد شاخص کل بورس متأثر از شرکت‌هایی است که سهام عدالت را تشکیل داده‌اند. چنین ورودی بی‌شک بازار بورس ایران را متشنج خواهد کرد و مشکلات آن دامنگیر دیگر بازارهای و شرکت‌های بورسی نیز خواهد شد. ایجاد صف‌های خرید و فروش طولانی و جو روانی متشنج و نقدینگی کنترل‌نشده از عواقب چنین تصمیمی است.
راهکار مرحله‌ای
به گفته نیما نامداری دولت نمی‌تواند دارندگان سهام عدالت را مجبور به نگهداری سهام خود کنند. حداکثر دولت باید آزادسازی سهام عدالت را کنترل کرده و با همین روش فعلی مرحله‌ای کردن آن از عوارض آن بکاهد. البته اگر آزاد شود دارندگان آن حق دارند سهام خود را بفروشند. پس باید مشوق‌هایی ایجاد شود تا انگیزه نگهداری سهام و نفروختن آن در دارندگان ایجاد گردد. نمونه‌ای از آن وثیقه‌گذاری نزد بانک و موسسات مالی و اعتباری در ازای اعتبار است. «این اعتبار می‌تواند شبیه کارت اعتباری رایج در خارج از ایران باشد. یعنی فرد دارای یک سقف اعتبار دائمی و همیشگی بوده که بر اساس میزان مصرف اعتبار و پرداخت صورت‌حساب‌های ماهانه به‌صورت همیشگی از آن بهره‌مند باشد.»
چنین کاری می‌تواند زمینه را برای ایجاد کارت اعتباری نیز باز کند. در کشورهای توسعه یافته میزان بدهی روی کارت اعتباری افراد معمولا بین ۵ تا ۱۰ درصد درآمد سرانه سالانه یعنی تقریبا معادل یک ماه درآمد هر فرد است. این ابزاری است که متاسفانه در ایران وجود ندارد.
منتقدان چه می‌گویند
در این میان آزادسازی سهام عدالت راهکار دیگری برای تشویق مردم به سرمایه‌گذاری در بورس خوانده می‌شود. رویکردی که در هفته‌های اخیر با انتقادهای زیادی روبرو بوده است.
معصومه آقاپور، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی به خبرگزاری تسنیم گفته: در شرایط فعلی که مؤلفه‌ها نشان از رکود اقتصادی داشته، تقاضا، صادرات غیرنفتی، فروش و سرمایه در گردش شرکت‌ها کاهش یافته و تامین تجهیزات آنها با مشکلات بسیاری روبرو است، چگونه صورت‌های مالی شرکت‌ها در ماه‌های آینده مثبت خواهد شد.
بورس نزولی و سهام عدالت
این مباحث درحالی مطرح می شود که زوایای دقیق روش مستقیم و غیرمستقیم هنوز برای مردم مشخص نشده است. بورس در شرایط نزولی است و آگاهی از تکنیک‌های خرید و فروش در بورس نیاز به مهارت‌های تحلیل تکنیکال و فاندامنتال و همچنین اطلاع از مدیریت ریسک و روانشناسی بازار دارد. از همین روی فروش این سهام‌ها با ارزش فعالی در بازار فعلی می‌تواند تیغ دو لبه باشد. از طرفی می‌تواند آگاهان به بازار سرمایه را به سرمایه‌هایی بالاتر برساند و از سوی دیگر می‌تواند باعث از دست رفتن سرمایه فعلی شود.
مخصوصاً با توجه به اینکه ارائه این سهام‌ها به بازار بورس برای خود دولت نیز هنوز روشن نیست و گفته‌های فرهاد دژپسند وزیر امور اقتصاد و دارایی در برنامه زنده صدا و سیما هم ابهامات موجود را برطرف نکرد.
از طرفی برآورد می‌شود ارزش این سهام‌ها هم‌اکنون 10 تا 12 میلیون تومان است. با در نظر گرفتن خانوار 4 نفره این دارایی 40 تا 50 میلیون تومانی می‌تواند به لحاظ اقتصادی کمک شایانی به خانوارهای دهک‌های پایین کنند.
با این همه معاون رئیس جمهور اعلام کرده است مردم این سهام‌ها را نفروشند!
به نظر می‌رسد ابهامات بسیار است و در نبود این اطلاعات تصمیم‌گیری را با مشکل مواجه می‌کند:
- ارزش واقعی سهام‌ها چقدر است؟
- تعداد دارندگان این سهام‌ها چند نفر است؟
- آیا برای همه آنها کد بورسی صادر خواهد شد؟
- آیا زیرساخت‌های الکترونیک استفاده از کدبورسی و خریدوفروش در بورس برای این جمعیت بزرگ مهیا است؟
- آیا خریدوفروش سهام عدالت برای دارندگان آزاد است؟
روش فروش
فعلاً از امروز ششم خرداد تا دهم دارندگان سهامی که روش مستقیم در سامانه سهام عدالت انتخاب کرده‌اند می‌توانند از طریق بانک‌ها 30 درصد سهام خود را بفرشند. کسانی که روش غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند پس از این که نماد شرکت‌های سرمایه‌گذاری در بورس پذیرفته شد می‌توانند سهام خود را بدون محدودیت بفروشند.
کسانی که روش مستقیم را انتخاب کرده‌اند، صرف نظر از این که شماره شبا آنها تایید شده یا خیر می‌توانند به بانک‌ها مراجعه کنند. همچنین سهامداران زیر سن قانونی (18 سال) از طریق پدر یا قیم می‌تواند نسبت به آزادسازی و فروش سهام عدالت آنها اقدام کند.
برای خرید و فروش در بورس ثبت نام در سیستم سجا و دریافت کدبورسی از طریق کارگزاران بورس الزامی است. در این مقاله می‌توانید روش ثبت نام و خرید و فروش در بورس آموزش داده شده است.
