ورود به فصل تجارت اینترنتی
ویروس کرونا با تمام مشکلات و مصایبش، اما درس بزرگی برای همه کسب‌وکارها به همراه داشت. برای زنده ماندن در بازار آینده به دنیای دیجیتال روی بیاورید. سایت‌های فروشگاهی و خدماتی با درگاه‌های پرداخت، اکنون اعتمادی را در بین مردم ایجاد کرده‌اند که از این راه هم می‌توان پول پرداخت. خرید و فروش کالا از موبایل و وسایل خانگی و حتی اتوموبیل گرفته تا حضور پرداخت خدمات آنلاین مانند طراحی سایت و طراحی گرافیک و انیمشین و حتی امروز انتقال پول در سایت‌های کارگزاری بورسی.
رونق تجارت اینترنتی در دوران کرونا
بسیاری از کسب‌وکارها در بازار امروز می‌توانند نه تنها از طریق فضای سایبری کسبی درآمد کنند بلکه کارمندان آنها نیز تمامی فعالیت‌ها را از محیط خانه انجام می‌دهند. حتی قبل از اپیدمی کرونا نیز بسیاری از کارمندان به صورت دورکاری فعالیت می‌کردند. در حال حاضر 35 درصد نیروی کار ایالات متحده را کارمندان دورکار تشکیل دادند و این آمار سالانه افزایش پیدا می‌کند. از سال گذشته میلادی تا کنون 10 میلیون نفر به تعداد آنها افزوده شده است. درآمد کارمندان دورکار یا Freelancer در ایالات متحده آمریکا برابر یک تیریلیون دلار است که برابر 5 درصد تولید ناخالص ملی این کشور است. در مقام مقایسه درآمد کارمندان دورکار از صنایعی مانند ساختمان‌سازی و حمل‌و نقل بیشتر است. 53 میلیون نفر در بزرگترین اقتصاد دنیا از خانه‌های خود کار می‌کنند و با زیرساخت‌های گسترده اینترنتی و ارتباطی از پس امرار معاش در شهرهای گران آمریکایی برمی‌آیند.
بعد از اپیدمی ویروس کرونا در جهان که به کشورهای توسعه یافته اروپای غربی و ایالات متحده آمریکا را شدیداً ضربه زد احتمال گسترش این شکل از اشتغال حتی بیشتر شده است. مثلاً شرکت توئیتر با چهار هزار و 600 نفر کارمند اعلام کرده است که از این به بعد کارمندان می‌توانند برای همیشه از خانه کار کنند.
این همه داستان نیست. در زمانی که بسیاری از صنایع در اثر کرونا مجبور به تعدیل نیرو شدند و بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک نیز کلاً تعطیل بودند؛ شرکت‌های بزرگ فناوری مانند آمازون، اپل، گوگل، مایکروسافت و فیس‌بوک حتی رکورد کسب درآمد را شکستند. آمازون در میان این شرکت‌ها بیشترین رشد را داشته است. این شرکت بزرگ با 5/ 25 میلیارد دلار درآمد نسبت به سال پیش حتی 26 درصد رشد داشته است. شرکت فیس‌بوک با 18 درصد، مایکروسافت با 15 درصد، گوگل با 13 درصد و اپل با یک درصد رشد در مقام‌های بعدی شرکت‌های فناوری سودده قرار می‌گیرند.
مهاجرت به دنیای دیجیتال
فضای مجازی، برای عده‌ای فضای اول کسب و کار برای برخی دیگر فضایی است برندینگ و یا گسترش کسب و کار است. امروز دیگر شرکت و کسب و کاری نیست که خود را از فضای سایبر و اینترنت بی‌نیاز بداند. در این میان شرکت‌هایی که به این عرضه وارد شده‌اند و خدمات خود را به‌صورت مستقیم به فروش می‌رسانند از مزیت بسیاری ارزشمندی برخوردارند. نبود رقبای پرقدرت بین‌المللی. ایران یکی از کشورهایی است که نه آمازون (Amazon) و نه ای‌بی (Ebay) و نه ده‌ها شرکت خدماتی و فروشگاهی دیگری در آن اجازه فعالیت ندارند. فرصتی طلایی برای کسب‌وکارهایی که هم از نظر مالی و هم از نظر امکانات و فناوری نسبت به این غول‌های بین‌المللی عقب بودند.
از یک طرف این شرکت‌ها نتوانستند در فضایی خارج از ایران فعال شوند. حتی در کشورهای همزبان و همسایه ایران فروشگاه‌های اینترنتی ایرانی جایی ندارند. نه فروشگاه‌ها و نه خدمات اینترنتی دیگر در منطقه خارج از ایران جایی ندارد. نگاه جهانی و منطقه‌ای شاید فاز بعدی این شرکت‌های اینترنتی باشد.
البته در این زمینه باید نکاتی را در نظر گرفت:
- خریداران به خرید رودر رو اعتماد بیشتری دارند و در سایت‌ها باید این اعتماد ایجاد شود. به عبارتی مشتریان فروشگاه دارند ریسک می‌کنند؛
- کپی رایت و اصل بودن محصولات و کیفیت خدمات لازمه خرید اینترنتی است؛
- خرید کردن ابزاری برای تفریح است، در کنار خرید افراد ده‌ها فعالیت دیگر انجام می‌دهند؛
- سبد درآمد ایرانی‌ها پس از سال‌های متمادی تورم دو رقمی بسیار کوچک شده است. بعضاً سایت‌ها اجناسی را چندصد هزار تومان بیشتر عرضه می‌کنند؛
دوران پساکرونا و مشاغل جدید
به نظر می‌رسد شرکت‌های خصوصی از یک طرف با لزوم تغییر رویکرد عرضه و تقاضا در دوران پساکرونا روبرو هستند. توجه به این موضوع را دولتیان نیر دریافته اند. جایی که ریاست جمهوری از توسعه مشاغل اینترنتی حمایت کرد. راهکارهایی مانند مشاغل خانگی و گسترش بازوهای اینترنتی برای ارائه کالا و خدمات به مشتریان از آن جمله است. فضایی امن و آرام که از طرفی ارائه کنندگان خدمات بتوانند توانمندی‌های خود را عرضه کنند و از طرف دیگر اعتماد مردم به آنها فضا مجال توسعه اقتصادی را به کسب‌وکارهای متوسط و کوچک داشته باشد.
همچنین است توسعه مشاغل نوظهوری که در هفت خوشه تقسیم بندی شده‌اند: داده‌ها و هوش مصنوعی، اقتصاد مراقبت، اقتصاد سبز، مهندسی و رایانش ابری، مردم و فرهنگ، توسعه محصول و فروش، بازاریابی و محتوا.
بر همین اساس در آینده پساکرونا 93 گروه شغلی مختلف بر اساس 70 مهارت برتر بازارها را در دست خواهد گرفت. بر اساس گزارش مجمع اقتصاد جهانی در سال 2050 نزدیک به 63 درصد کارمندان در مشاغل حضور خواهند داشت که هنوز اسم آنها را نمی‌دانیم. علوم داده و مهارت‌های فناورانه در این میان نقش اساسی دارد.
آینده پژوهی می‌گوید برای اینکه در چنین کسب‌وکارها در چنین بازاری حضور داشته باشند باید به توسعه مهارت‌های بازاریابی دیجیتال، فناوری و سایبر و همچنین مالی خود بپردازند.
راه بی‌بازگشت توسعه فناوری
در ایران نیز فروشگاه‌های اینترنتی تجربه مشابهی دارند. در وضعیتی که 90 درصد کارفرمایان طبق نظرسنجی اتاق تعاون مجبور به تعدیل اقتصادی شدند، این شرکت‌ها حتی جذب نیرو داشتند. گرچه برخی از خریداران تجارب خوبی از خرید اینترنتی و انتقال پول به این شیوه ندارند اما شرکت‌های معتبر در این عرضه تجربه خرید را بهبود بخشیدند. با آگاهی بیشتر مردم و توجه به سه موضوع این تجارب بد نیز کاهش خواهد یافت:
الف) با فعال شدن رمز دوم پویا بسیاری از کلاهبرداری‌های اینترنتی کاهش یافته است. حتی در خرید اینترنتی اطلاعات را در اختیار سایتی قرار دهید که این رمز را درخواست کند؛
ب) نماد اعتماد الکترونیک؛ نشانه‌ای از طرف مرکز توسعه تجارت الکترونیک است. نهادی وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت که به عنوان نماید تأییدیه به فروشگاه‌های اینترنتی داده می‌شود؛
ج) نشان ملی ثبت (رسانه دیجیتال) توسط مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر می‌شود. این نشان تنها به سایت‌هایی که هویت حقوقی آنها تایید شده است و دارای مجوزهای قانونی مرتبط باشد داده می‌شود.
به جز سه مورد فوق نشان زیر نیز می‌تواند اطمینان خریداران و بهره‌مندان از خدمات اینترنتی را تکمیل کند:
د) نشان اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی
