یارانه سیاه چیست؟
یارانه سیاه چیست؟
میثم هاشمخانی کارشناس اقتصادی درباره هزینه که این یارانه برای اقتصاد دارند تقریبا 7 برابر یارانه نقدی که در یک سال توسط دولت پرداخت می شود برابری میکند با تخصیص ارز 4200 تومانی که در سال 97 وضع شد و اتفاقات پیرامون این قانون که شکل خرید و فروش دلار بالای این نرخ را قاچاق اعلام کردند. و اتفاق دیگری که افتاد این بود که سکه طلا با قیمتی حدود یک میلیون تومان پیش فروش شد و انبوهی از ذخایر طلای بانک مرکزی حراج شد. همین دو ماه قبل زمان تحویل برخی از این سکه‌ها سررسید شد در حالی که امروز قیمت سکه به ده میلیون تومان رسیده است. یارانه‌ای که در قالب خودرو ارزان پرداخت شده است تقریبا 3برابر کل یارانه نقدی بوده و دو سوم یارانه یک سال ما هم در قالب رانت سکه توزیع شده است و برای محصولات فولادی هم یک برابر این یارانه نقدی رانت پخش شده است. من نام این‌ها را یارانه سیاه می‌گذارم زیرا یارانه باید وضعیت همه را بهتر کند و وضعیت فقرا را بیشتر بهتر کند اما فقرا از این یارانه‌ها کم بهره یا بی‌بهره هستند وهمچنین این یارانه‌ها رقابت تولیدکننده‌ها را متوقف میکند زیرا وقتی برای سوددهی در شرایط عادی باید رضایت مصرف‌کننده را جلب کنند با این یارانه‌ها از هدفشان منحرف شده تا رضایت ماموران دولتی را جلب کنند که رانت بیشتری دریافت کنند و کسب و کار به حوزه دیگری می‌رود.
به گفته هاشمخانی عرضه ارزان ETFها در بورس، یارانه‌های انرژی مثل بنزین، گازوئیل و حتی سوخت هواپیماها هم ازاین دست یارانه‌های سیاه هستند.
دولت منابع خود را حراج میکند؟
وی در پاسخ به این پرسش گفت: بخشی به گروه‌های فشاری برمی‌گردد که دولت را تحت فشار قرار می‌دهند چون رانتی که توزیع می‌شود آنقدر زیاد است که وقتی حتی یک دوره توزیع شود گروه ذینفع به حدی قدرتمند می‌شود که دیگر به دولت اجازه اصلاح نمی‌دهد.
چرا هدفمندی یارانه از مسیرش خارج شد؟
وی در رابطه با دلیل انحراف یارانه نقدی از مسیر خود، یادآور شد: برای این اتفاق ما دو موضوع داشتیم در مورد یارانه نقدی که از مسیرش به کل منحرف شد. موضوع اول این بود که مشخص نبود منابع آن قرار است از کجا تامین شود و اساسا آن رقمی که اعلام شد ربطی به آن افزایش قیمت‌ها نداشت و به احتمال زیاد در دو سال اول پرداخت یارانه‌ها ما مجبور شدیم یک پولی هم چاپ کنیم که اثر تورمی هم داشت.
هاشمخانی افزود: مشکل دیگر که خیلی مهم بود این است که ایده UBI متکی بر این است که انواع دیگر یارانه سیاه را به طور کامل حذف کنیم اما ما همزمان داشتیم دلار 1226 تومانی را توزیع می‌کردیم و تولید کننده‌ها به دنبال این بودند که به سمت سایر یارانه‌های سیاه بروند، چون نفع در آن بود.
راهکارچیست؟
این کارشناس بهترین راه بهبود وضع کنونی نظام یارانه‌ها را حذف برخی یارانه‌های سیاه عنوان کرد و گفت: امروز برای این که دچار مشکلات امنیتی در این سال مهم و حساس نشویم، می‌شود بخشی از یارانه‌های سیاه حذف شود و در همین تابستان به یارانه نقدی مردم اضافه شود و با انتشار گزارش ماهانه اعتماد مردم جلب شود.
وی افزود: مهم‌ترین یارانه‌ای که باید حذف شود ارز 4200 تومانی است. دلار حتما باید تنها یک نرخ داشته باشد زیرا بجز کره‌شمالی، ونزوئلا و احتمالا کوبا کشوری نیست که دلار در آن دو نرخی باشد. همچنین برآوردهایی است که نشان می‌دهد همه کالاهایی که به آن‌ها دلار سوبسیدی اختصاص یافته است در بازار گران‌تر فروخته می‌شوند.
وی افزود:همچنین عرضه ETFها باید متوقف شود و بجای آن دولت سهام شرکت‌ها را به طور شفاف بفروشد تا درآمد کسب کند و تخفیف زیادی هم ندهد.
هاشمخانی ادامه داد: خودرو ومحصولاتی که در بورس کالا خیلی ارزان‌تر عرضه می‌شوند دو یارانه سیاه بزرگ دیگری است که پرداخت می‌شود و باید مدیریت شود. اینگونه که برای فروششان مالیاتی در نظر بگیریم و مالیات قابل توجهی بر فروش آن‌ها وضع شود و به طور شفاف هم اعلام شود.
