عاقبت دخالت دولت در بورس؛ فریاد سهامدار و گلایه وکلای مجلس!
به گزارش رادین، بازار سرمایه در سال 98 شروع به رشد کرد و در سال جاری باوجودی که بخش‌های مختلف اقتصادی در مشکلات به‌سر می‌بردند، به مسیر رشد خود ادامه داد و در مرداد ماه شاخص کل از محدوده 2 میلیون تومان هم رد شد. کم کم با نزدیک شدن به فصل پاییز انگار فصل خزان بورس هم رسید و هرچند در روزهایی شاهد نوسان در بورس بودیم اما دیگر آن رشد شگفت‌انگیز قبل تکرار نشد.
در ابتدا کارشناسان بازار سرمایه از شرایط موجود تعبیر به اصلاح بازار کردند، اما رفته رفته اصلاح بازار از محدوده 100 هزار و 200 هزار واحدی فراتر رفت و دیگر نمی‌شد نام اصلاح را برای روند بازار برگزید و به اعتقاد بسیاری بازار ریزش کرده بود.
با این وجود برخی چشم‌انداز نرخ دلار و گزارش‌های شش ماهه شرکت‌ها را مثبت ارزیابی کرده و به رشد بازار امید داشتند. در این میان انتخابات آمریکا هم باعث شد تا حساسیت بازار نسبت به آن بسیار بالا برود.
واکنش غیرقابل انتظار بازار به انتخابات آمریکا
حساسیت بازار سرمایه نسبت به انتخابات آمریکا به‌گونه‌ای بود که اگر دونالد ترامپ مجدد انتخاب می‌شد پتانسیل رشد بالایی مورد انتظار نبود و اگر جو بایدن انتخاب می‌شد (همان‌طور که در عمل این اتفاق افتاد) انتظار رشد بهتری برای بازار سرمایه وجود داشت.
شب گذشته بایدن به عنوان رئیس جمهور چهار سال آینده آمریکا انتخاب شد، ولی در عمل بورس همانند دلار واکنش مورد انتظار را نشان نداد. برای ریزش‌های اخیر بورس تحلیل‌ها و نظرات گوناگونی مطرح می‌شود. یکروز صحبت از بازارگردانی است، روز دیگر رفتارهای توده‌وار سهامداران خرد مورد تاکید قرار می‌گیرد، در مقطعی انگشت اتهام به سمت نوسان‌گیری می‌چرخد. البته تاثیرات تحریمی و انتخابات آمریکا هم در بسیاری مواقع از جمله عوامل موثر بر ریزش مطرح می‌شوند.
صدای سهامدار؛ ضرر کردیم، دولت حامی نبود!
در این میان یکی از عواملی که علاوه بر افکار عمومی، از سوی کارشناسان و حتی بعضی مسئولان کشور درباره ریزش بورس مورد تاکید قرار می‌گیرد تاثیر دخالت‌های دولت در بورس است.
در بین سهامداران خردی که این روزها در بورس ضرر زیادی متحمل شده‌اند یک گزاره در فضای مجازی بیشتر تکرار می‌شود. اینکه دولت چراغ سبزی برای حضورشان در بورس نشان داد و آنها وارد بورس شدند اما دیگر دولت حمایتی نکرد. این موضوعی است که برخی کارشناسان هم به آن تاکید دارند اما موضوع دخالت دولت در بورس از این هم فراتر می‌رود.
درباره دخالت دولت در بورس اغلب این موضوع مطرح است که معاملات بورس توسط دولت هدایت می‌شود. البته اثبات این موضوع به راحتی امکان‌پذیر نیست. دولتی‌ها اصرار دارند بگویند بورس مسیر خودش را می‌رود و آنها نمی‌توانند در آن نقش‌آفرینی کنند. در عوض آنها تلاش می‌کنند تا تقصیرها گردن خود سهامداران خرد بیفتد.
واعظی: دولت در بورس دخالت ندارد!
به‌عنوان مثال حدود یکماه قبل که ریزش‌های بورس حسابی سروصدا کرد محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهور به خبرنگاران گفت: بورس سازوکار خاص خود را دارد که به آن شکل می‌دهد. بارها و بارها همه مسوولان گفته‌اند بورس جای نیست که هیجانی به آن وارد شده یا از آن خارج شویم. بورس محلی برای سرمایه گذاری میان مدت و بلند مدت است و کسانی که در میان مدت و بلند مدت در بورس سرمایه گذاری می‌کنند، سود بیشتری خواهند داشت. که باید در این زمینه به مردم اطلاع رسانی شده و فرهنگ سازی انجام شود.
واعظی در ادامه هم گفت: دولت در بورس دخالت نمی‌کند، اما وظیفه صیانت و مراقبت از سرمایه‌های خرد را دارد تا نفوذی‌ها کاری نکنند که سرمایه‌های خرد متضرر شود ما از بورس حمایت کرده و آن را رها نمی‌کنیم. کسی که فکر می‌کند دولت روزانه باید در بورس دخالت کند از ساز و کار بورس آگاهی ندارد.
وزیر اقتصاد: سهامدار حوصله داشته باشد
فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد و امور دارایی هم در اظهار نظری مشابه گفت: سیاست دولت، صیانت از بازار سرمایه است، کسانی که می‌خواهند به بازار سرمایه بیایند باید حوصله به خرج دهند و نگذارند که دیگران از کم‌حوصلگی‌شان سوء استفاده کنند.
در حالی که در صحبت‌های وزیر اقتصاد هم به طور ضمنی متضرر شدن سهامداران خرد به گردن خودشان افتاده است، حسن قالیباف اصل، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار هم وقتی برای ادای توضیحاتی به به کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور مجلس شورای اسلامی رفت، تاکید کرد که متغیرهای بازار در مقایسه با ماه‌های گذشته تغییر نکرده است.
قالیباف: سهامدار صبور باشد
قالیباف با توصیه به صبوری سهامداران و درخواست برای دید بلند داشتن در بورس گفت: بازار بر اساس عرضه و تقاضا است و قیمت سهم، تابع عرضه روز است و سهامداران نباید انتظار داشته باشند که هر روز سهام رشد کند، باید قیمت سهم را با متغیرهای بنیادی و اخبار مرتبط بررسی کنند. سرمایه‌گذار زمانی که وارد بازار بورس می‌شود، باید بداند که در این بازار هم سود و هم ضرر نصیبش می‌شود.
جمع بندی نظرات این مسئولان دولتی این نتیجه را به ذهن متبادر می‌کند که آنها متفق القول بر دخالت نکردن دولت (نه حمایت) تاکید دارند. اما در سمت کارشناسان این دیدگاه لزوما وجود ندارد. به عنوان مثال سهراب هاشمی، تحلیلگر بازار سرمایه که در گفت‌وگو با اقتصاد 24 با بیان اینکه دخالت دولت یکی از مشکلات بزرگ بازار سرمایه است، گفت: در همه بورس‌های جهانی بخش خصوصی سکان اصلی بازار را به دست دارد و این به معنی تضمین این بازار است اما متاسفانه در ایران، بازار سرمایه هم مانند سایر بازارها تحت سیاست‌های دولت اداره و هدایت می‌شود.
نقش سیاست‌های دولت در عدم اعتماد سهامداران
وی افزود: سیاست های اجرایی در این بازار که از سوی دولت‌ها تکلیف شده به دلیل غیر واقعی بودن، علمی نبودن و همچنین به دور از مباحث استاندارد جهانی تاکنون نتوانسته شرایط خوبی را برای بازار سرمایه طی سال‌های گذشته فراهم کند و اگر هم برخی مواقع سبزپوشی این بازار نقل محافل شده قطعاً کوتاه و گذری بوده است.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به مخاطرات و ریسک‌هایی که در بورس وجود دارد و آگاهی دولت از این موارد و ترغیب مردم برای ورود به بورس تصریح کرد: دولت پس از جذب پول‌های مردم دیگر هیچ تضمینی برای حفظ این منابع نمی‌دهد، همین موضوع ریزش سهام در بازار را با توجه به ادامه عدم اعتماد مردم بیشتر خواهد کرد. این مسئله ممکن است سهامداران را برای کسب سود بیشتر به بازار‌های جانبی نظیر ارز، طلا، مسکن و خودرو کوچ دهد .
یک تفاوت بورس ایران و با سایر کشورها
هاشمی تاکید کرد: بازار سرمایه در تمام دنیا بازاری امن برای سرمایه گذاری تعریف شده است. هرچند ریسک‌هایی توأم با فراز و فرود هم دارد، اما به دلیل ماهیت خصوصی بودن از برخی سیاست‌های تک محوری دولتی خارج است و همین موضوع تعبیر متفاوتی با سایر بازار‌هایی که دولت در آن به طور مستقیم مداخله دارد، خواهد داشت.
این کارشناس بازار سرمایه حمایت از این بازار از سوی دولت را در قالب مقابله با متغیرهای کلان همچون جهش ارزی و رشد تورم معنی‌دار می‌داند و اجرای سیاست‌های کوتاه مدت دولتی را باعث سرازیر شدن نقدینگی در سایر بازارها ارزیابی می‌کند.
دخالت در بورس به روایت یک نماینده مجلس
البته درباره نقش‌آفرینی‌های دولت در بازار سرمایه نمایندگان مجلس منتقدی هم پیدا می‌شوند که از دولت گلایه دارند. در این خصوص می‌توان به صحبت‌های احمد علیرضا بیگی، عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس اشاره کرد که چند روز بعد از حضور رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در مجلس گفت: دولت چند ماه پیش انگیزه‌ای را برای ورود مردم به بازار سرمایه ایجاد کرد، اما به‌دلیل فقدان برنامه‌ریزی نتوانست برای جذب این مشارکت‌ها کار خاصی انجام دهد.
این نماینده مجلس در پاسخ به اینکه شما تصور می‌کنید دولت به‌وسیله بورس به‌دنبال جبران کسری بودجه خود بود؟ گفت: صاحبان عمده سهام، شستا، بنیاد مستضعفان، شرکت و موسسات خصولتی بودند که با فروش خود از بازار خارج شدند. در اینجا دخالت دولت کاملاً مشهود است و آنها توانستند به مبلغی بین ۸۰ تا ۱۰۰ هزار میلیارد تومان دست پیدا کنند، هرچند کسری بودجه دولت بیش از این رقم‌ها است، ولی آنها با مهار بازار‌های موازی موفق شدند که به بخشی از خواسته‌های خود برسند.
آقای روحانی جوابگوی مدیریت‌تان باشید
نماینده تبریز یادآور شد: موضوعی که در بورس اتفاق افتاده، سفته‌بازی و سوداگری است و کمتر شاهد تاثیر دولت در بخش تولید بودیم. اگر دولت باانگیزه و برنامه وارد میدان می‌شد می‌توانست نقدینگی مردم را به‌سمت پروژه‌های ملی سوق دهد تا هم مردم از منفعت لازم برخوردار می‌شدند و هم ثروت ملی ایجاد می‌شد.
در میان نمایندگان مجلس شورای اسلامی، کسانی هم هستند که حتی بیشتر نسبت به عملکرد دولت درباره بورس ابراز ناامیدی می‌کنند. در این خصوص می‌توان به صحبت‌های اردشیر مطهری اشاره کرد که خطاب حسن روحانی گفت: شما گفتی سکه و دلار جای سرمایه‌گذاری نیست ولی بورس هست. حالا هرکس رفته سراغ سکه و دلار سود کرده و هرکس رفته سراغ بورس، سرمایه‌اش از دست رفته. جوابگوی این مدل مدیریت‌تان باشید.
