نجات از جزیره خود تحریمی
این روزها موضوع بررسی لوایح اف ای تی اف در حالی مطرح می شود که این موضوع از نگاه کارشناسان اقتصادی بوده اما پای اختلافات سیاسی وسط آمده است. این در حالی است که خروج از جزیره خودتحریمی تنها با پیوستن ایران به معاهدات بین‌المللی میسر خواهد شد. در حال حاضر دو گروه با تصویب لوایح مقابله با پولشویی مخالفت می‌کنند؛ گروه اول افرادی هستند که شناخت کاملی از قواعد مرتبط با این لوایح ندارند و گروه دوم ذی‌نفعانی هستند که از قطع رابطه ایران با اقتصاد جهانی منتفع می‌شوند.
کارکرد سازمان اف ای تی اف
FATF به عبارتی کارگروه یا سازمانی است که ۲۰۵ کشور در قالب آن و ۹ سازمان منطقه‌ای در آن حضور دارند و چارچوب مقرراتی و توصیه‌هایی را که برای مبارزه با جرائم بین‌المللی، پولشویی، تامین مالی تروریسم و سلاح‌های کشتار جمعی در آن تصویب میشود، اجرایی می‌کنند. این سازمان برای کشورهای مربوطه پایش‌های منظمی انجام می‌دهد و گزارش‌های دوره‌ای خود را در این خصوص منتشر می‌کند. علاوه بر این، سازمان مذکور به اعضای خود و سازمان‌های ۹گانه، توصیه‌های رفتاری برای برخورد با کشورهای پرریسک شناسایی‌شده می‌کند.
این اقدام سبب میشود کشورهای عضو به منظور اینکه در گزارش‌های آینده سازمان متهم به همکاری در تامین مالی جرائم نامبرده نشوند؛ به اجرای چارچوب تصویب شده پایبند باشند. بحث پیوستن ایران به این کارگروه از زمان دولت دهم مطرح و اجرایی شد.
یک توضیح برای ناکارآمدی برجام
در دوره دولت یازدهم اگرچه توفیقاتی در زمینه برجام حاصل شد، اما به‌دلیل اینکه تا ژوئن ۲۰۱۶ در لیست سیاه FATF بودیم، نتوانستیم بهره‌برداری مناسبی با بانک‌های خارجی در آن زمان داشته باشیم. اکنون که تصویب دو لایحه باقی‌مانده از آن یعنی پالرمو و CFT در دستور کار قرار گرفته است، این امید می‌رود که همزمان با لغو تحریم‌ها در آینده نزدیک، ایران بتواند از لیست سیاه FATF خارج شود.
پدرام سلطانی، فعال اقتصادی در این خصوص معتقد است پیوستن به این کارگروه به معنای نقض حاکمیت ملی کشور نیست و می‌توانیم در مواردی که این نقض را احساس کردیم همانند کشورهای دیگر نظیر چین و روسیه با FATF همکاری نکنیم.
در ادامه گلچینی از مصاحبه وی با روزنامه دنیای اقتصاد را می‌خوانید:
عواقب ماندن در لیست سیاه تحریم
علاوه بر این ماندن در لیست سیاه سبب خواهد شد حتی نتوانیم با کشورهای همسو مبادلات داشته باشیم و اگر هم این امکان در موارد معدودی وجود داشته باشد، با انجام تراکنش‌های زیاد و فرآیندهای زمانبر، برای کشور گران تمام میشود.
از این‌رو ضرورت خروج از لیست سیاه برجام بیش از هر زمانی احساس میشود و نباید به‌خاطر عدم درک صحیح از این موضوع و نفع گروهی دیگر، این مساله به‌صورت جناحی و سیاسی مطرح شود. به گفته سلطانی در شرایط مذکور سیاست‌مداران باید با رویکرد دیپلماسی فعال و به دور از مسائل جناحی و حزبی از سیاست در جهت تامین منافع اقتصادی مردم بهره ببرند. در سال‌های اخیر اقتصاد ما از نپیوستن به کنوانسیون‌های بین‌المللی و عدم حضور فعال در صحنه جهانی خسارت‌های بالایی دیده است.
اعتبار بانک چه لطمه ای می بینید؟
عدم‌توجه به قوانین مربوطه سبب خواهد شد به اعتبار بانک‌ها لطمه وارد شود و به این بانک‌ها برچسب همکاری با تامین مالی تروریسم و پولشویی زده شود، در نتیجه این موضوع باعث سخت‌تر شدن تعاملات آنها با سایر بانک‌ها از طریق افزایش ریسک همکاری با آنها میشود. موارد مذکور مثل حلقه‌های زنجیر هستند که سبب می‌شوند ۲۰۵ کشور توصیه‌های FATF را رعایت کنند. البته تعداد معدودی از کشورها مثل ایران وجود دارند که در این زمینه بی‌توجهی می‌کنند که در نهایت سبب ورود آنها به لیست سیاه FATF شده و از این طریق اقدامات تقابلی علیه اشخاص حقیقی و حقوقی این کشورها فعال می‌شوند. منتقدان این لوایح به این موضوعات توجه نمی‌کنند؛ این افراد فراموش کردند که در دوره گذشته پس از توافق برجام به‌دلیل اینکه در لیست سیاه بودیم نتوانستیم بهره‌برداری مناسبی از تعامل با بانک‌های خارجی داشته باشیم. درحال‌حاضر به‌دلیل وجود تحریم‌ها ارزش خروج از FATF خیلی احساس نمی‌شود.
روسیه و چین حواسشان هست!
حتما روسیه و چین بیشتر از کشور ما حواسشان به عدم افشای اطلاعات است و از طرفی دسترسی به اطلاعات آنها به‌دلیل رقابت با کشورهای غربی و آمریکا برای رقبایشان اهمیت بالاتری دارد. این ادعا که از سوی مخالفان و منتقدان مطرح میشود، صحیح نیست. زیرا زمانی که مورد مشکوکی از سوی FATF در مورد کشوری مطرح شود، کشوری که قانون موردنظر را نقض کرده است باید پاسخگو باشد.
همچنین کشور موردنظر می‌تواند در چارچوب حق حاکمیت ملی خود پاسخگو باشد یا نباشد. علت اینکه برخی کشورها در لیست خاکستری FATF قرار میگیرند دقیقا همین موضوع است؛ زیرا این دسته از کشورها با وجود عضویت در FATF با رویکردی غیرشفاف در مواردی که متعارض با حق حاکمیت ملی خود باشد، تمایل به همکاری ندارند.
اگر تحریم ها برداشته شود....
اگر تحریم‌ها برداشته شود و ما هنوز در لیست سیاه FATF باشیم، شرایط کشور به زمان برجام برمی‌گردد. در این صورت خواهیم توانست با بانک‌های درجه ۳ و ۴ که حاضرند ریسک کار با بانک‌های ایرانی را بپذیرند همکاری کنیم. بدی تعامل با این بانک‌ها این است که اعتبار بالایی به ما اختصاص نمی‌دهند و برای باز کردن اعتبارات اسنادی یا تسویه آنها کارمزدهای بالایی میگیرند که سبب گران‌تر شدن انجام معاملات ایران میشود.
رویکرد کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای پیشتاز در مسیر توسعه داشتن دیپلماسی فعال در عرصه بین‌الملل است که سبب میشود در سازمان‌های بین‌المللی کرسی داشته باشند و بتوانند با همکاری هوشمندانه و کنشگرانه، از منافع کشورشان دفاع کنند. درحالی‌که رویکرد کشور ما تقابل، تعارض و همچنین عدم اتخاذ دیپلماسی فعال در بسیاری از این سازمان‌ها و همکاری‌های جهانی است.
برخی کاسب تحریم هستند
عده‌ای در داخل از تحریم ایران نفع می‌برند. مبالغ کلانی که صرف دور زدن تحریم‌ها میشود، حجم بالای قاچاق سازمان‌یافته و ارزهای حاصل از آن، نشان از انتفاع میلیارد دلاری مجموعه‌هایی دارد که کاسبان تحریم هستند. طبیعی است که این افراد حاضرند میلیون دلاری هزینه کنند که در همکاری با FATF و نیز در برجام کارشکنی شود. دلیل دیگر نیز می‌تواند ناشی از کمبود دانش روز در میان گروه پژوهشگران مخالف با FATF باشد. در این گروه چهره شاخص پژوهشی یا افرادی که بدون رانت و سهمیه به تحصیلات عالیه دست پیدا کرده باشند، کمتر دیده میشود. در آخر با کمال تاسف باید گفت نهادهای تصمیم‌گیر به جای اینکه سراغ کارشناسان و پژوهشگران خبره و باسابقه بروند به نسخه پیچیده شده توسط چنین گروه‌هایی بیشتر اهتمام می‌ورزند.
سیاست مدار حرفه ای چه هدفی دارد
سیاست‌مدار حرفه‌ای در خدمت توسعه کشور فعالیت می‌کند و منافع ملی را به منافع حزبی و جناحی و ایدئولوژیک ترجیح می‌دهد. در سال‌های اخیر اقتصاد ما از نپیوستن به کنوانسیون‌های بین‌المللی و عدم حضور فعال در صحنه جهانی خسارت‌های بالایی دیده است. به‌عنوان مثال عدم حضور در سازمان تجارت جهانی یکی از این موارد است. کارکرد اصلی سیاست، تامین رفاه، بالندگی، توسعه و رشد فرهنگی و اجتماعی و نیز ارتقای حوزه فرهنگ، ورزش و هنر است؛ در غیر این صورت سیاست به تنهایی فاقد ارزش است. به عبارت دیگر سیاست برای سیاست بحث عبث و بیهوده‌ای است و باید از سیاست به‌منظور تامین منافع شهروندان خودمان استفاده کنیم.
