ارزش سهام عدالت چقدر است؟
با آزادسازی سهام عدالت 50 میلیون نفر وارد بازار سرمایه شدند. تصمیمی بسیاری مخاطره‌آمیز که سئوالات زیادی را مطرح می‌کند. آیا از اساس سهام عدالت سازوکارهای معامله در بازار سهام را دارد؟ ارزش برگ‌های سهام عدالت چقدر است؟ آیا منابع مالی برای آزادسازی این سهام فراهم شده است؟ آزادسازی این سهام چه اثری بر سرمایه خواهد داشت؟
سهام عدالت چیست؟
در سال 1384 دولت محمود احمدی‌نژاد تصویب کرد که سهام 49 شرکت دولتی مشمول اصل 44 قانون اساسی قرار می‌گیرند و در چهارچوب سهام عدالت در جهت تأمین عدالت اجتماعی و فقرزدایی و همچنین گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران به مشمولات این طرح واگذار خواهد شد.
قرار بر این بود که شش دهک درآمدی مشمول این طرح قرار بگیرند اما در عمل دهک‌های درآمدی به کناری گذاشته شد و دهک‌های جمعیتی مبنای این قانون قرار گرفت. به این معنا که گروه‌های شغلی و صنفی و ... مشمول طرح واگذاری سهام عدالت شدند.
طبق طرح در ابتدا 500 هزار تومان و بعد یک میلیون تومان سهام عدالت در اختیار مشمولان قرار گرفت. هزینه خرید این سهام از محل سود سهام کسر شد تا افراد مشمول طرح که در ۱۸ مرحله شناسایی شده بودند و تعداد آنها به روایتی تا ۴۶ میلیون نفر می‌رسید، صاحب سهامی شوند که نمی‌دانستند دقیقا سهام چه شرکتی است و البته اجازه خرید و فروش آن را هم نداشتند.
بیشتر بخوانید:
چگونه متوجه شویم سهام عدالت داریم؟
حالا بعد از 15 سال خریداران می‌توانند سهام خود را آزاد کنند یا به عبارتی به فروش برسانند. اما روش درست واگذاری این سهام چیست؟ علی رحمانی مدیرعامل سابق بورس تهران معتقد است بهترین روش برای آزادسازی سهام عدالت این است که در مقابل بیشترین منفعت‌رسانی به سهامداران، کمترین آسیب را به بازار سهام برسد. ضمن اینکه سبب شود تا قابلیت دریافت وجوه نقد از طریق واگذاری فراهم شده و نظم بازار سرمایه نیز مختل نشود.
به دلیل پرداخت زودهنگان سود در در دولت نهم فشار زیادی به پس‌انداز برخی از شرکت‌هیا دولتی در اقتصاد ایران آمد. به گفته رحمانی «من در بررسی که اخیرا داشته‌ام، متوجه شدم ده‌ها شرکت واگذارشده به طرح توزیع سهام عدالت هستند که نسبت بدهی به دارایی‌هایشان صفر است. یعنی تمام منابع آن شرکت‌ها از محل سرمایه و پس‌اندازهای شرکتی که در قالب سود انباشته و اندوخته بوده است، محقق می‌شود.»
پرتفوی و دارایی نا مشخص و تعداد سهامداران مجهول
رحمانی ادامه می‌دهد: جالب بود که شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی صرفا کاغذی بودند و تعداد سهامداران، دارایی‌ها و پرتفوی آنها مشخص نبود. سرانجام موضوع ورود به بورس تا زمان مشخص، منتفی شد.
وی افزود: جالب‌تر آنکه دولت یازدهم برخی تعهدات دولت قبلی را در مورد سهام عدالت کنار گذاشت. یکسری از سهم‌ها را از پرتفوی سهام عدالت خارج کرد که می‌توان به سهام پالایشگاه‌ها اشاره کرد.
رئیس سابق بورس با عنوان اشاره به کمبود بودجه در وضعیت حال حاضر کشور گفت: در زمان حاضر، مردم در تنگنای مالی هستند و نقدینگی به سمت بورس آمده است. این مساله ظرفیت بالایی برای جذب نقدینگی از طرف فروش سهام به وجود آورد که سهام عدالت هم می‌تواند با استفاده از این فرصت، به فروش رسد.
ارزش سهام‌ها بین 8 تا 11 میلیون تومان است
رحمانی ارزش اکنون سهام عدالت بین ۸ تا ۱۱ میلیون تومان ارزیابی می‌کند که می‌تواند از یک طرف فشار مالی را بر دولت کاهش دهد و از طرف دیگر، برای بخشی از مردم، تسکینی در برابر فشار تورم باشد.
باید توجه کنیم که در طول دو سال اخیر، تورم بالا قدرت خرید بخش قابل توجهی از جامعه را به شدت کاسته است. پس هدف اول، کاستن فشار مالی بر دولت و هدف دوم کمک به بخش نیازمند جامعه بوده است. با این حال، در طراحی مدل واگذاری، دولت دچار اشتباه شده است. بهترین روش واگذاری این است که بیشترین پول را عاید سهامداران کند. مثلا می‌توانستیم به جای اینکه به هر نفر ۱۰۰ سهم بدهیم، از طریق همان ETF، سهام را بلوکی می‌فروختیم و عواید آن را در ETF می‌آوردیم. بحث اساسی این است که اگر سهام را به شکل خرد دهیم، عایدی چندانی دست سهامداران را نمی‌گیرد.
رحمانی پیش‌بینی می‌کند که ۹۵ درصد مردم، سهام خود را می‌فروشند تا مرهمی برای زخم‌های اقتصادی روزمره خود بیابند.
این سهام جذب بازار خواهد شد. در این شرایط حتما کسانی هستند که حاضر باشند فرضا سهام بانک ملت را بخرند یا ۳۰ درصد سهام یک پتروشیمی را خریداری کنند. در این دوره، انباشت سرمایه زیادی در بورس صورت گرفته است. منابع مالی در بازار زیاد است. بازار سرمایه، خود یک سرمایه بزرگ است، یک زیرساختی تشکیل شده که نهادهای مالی و افراد تحصیل‌کرده را گرد هم آورده تا اکنون بتوانند نقدینگی را مدیریت کنند.
